Polityka prywatności oraz Cookies

FUNDACJA POMOCY PRAWNEJ "TEMIDA"

Aktualności / BLOG

Często spotykamy się w swojej praktyce zawodowej z pytaniem: „Pani Mecenas/Panie Mecenasie co mam zrobić, żeby dziedziczył po mnie X?” Odpowiedź brzmi: „Proszę sporządzić testament.”

W polskim porządku prawnym powołanie do spadku wynika z ustawy bądź testamentu. Z dziedziczeniem ustawowym mamy do czynienia gdy spadkodawca – zmarły nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą. W przedmiotowym artykule skupimy się na skutecznym sporządzeniu rozrządzenia na wypadek śmierci, a więc na dziedziczeniu testamentowym.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że skutecznie rozporządzić na wypadek śmierci można jedynie poprzez testament. Jeden testament może zawierać rozporządzenie tylko jednej osoby. Nie ma więc możliwości, aby w polskim porządku prawnym np. małżeństwo sporządziło wspólny testament. Każdy z nich musi sporządzić oddzielne rozrządzenie na wypadek śmierci.

Osoba chcąca sporządzić testament musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych, czyli być osobą pełnoletnią i nie ubezwłasnowolnioną całkowicie ani częściowo. Testament ten musi sporządzić osobiście będąc w pełni świadomości i posiadać możliwość swobodnego powzięcia decyzji oraz wyrażenia woli. Sporządzający testament nie może tego czynić pod wpływem groźby ani błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści, bowiem takie sytuacje będą prowadzić do nieważności testamentu.

W przedmiotowym artykule skupimy się na tzw. testamentach zwykłych do których zalicza się testament holograficzny, notarialny i allograficzny. Na temat innych rodzajów testamentów mowa będzie w późniejszych artykułach.

Testament holograficzny to inaczej testament odręczny, czyli taki który własnoręcznie spisujemy na kartce, opatrujemy datą i podpisujemy. Testamentem holograficznym nie jest testament napisany na komputerze i podpisany własnoręcznie. Koniecznym jest, aby testament własnoręczny, jak sama nazwa wskazuje, był w całości napisany pismem odręcznym. Jeżeli spadkodawca zapomni opatrzeć taki dokument datą nie musi to prowadzić do jego nieważności, jeżeli brak ten nie pociąga za sobą wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów. O jakich więc sytuacjach mowa powyżej? O takiej np. gdy spadkodawca wiele lat przed śmiercią zmagał się z chorobą Alzheimera. Wtedy bowiem aktualizuje się pierwsza z w/w przesłanek. Z drugą mamy do czynienia np. w sytuacji gdy majątek którym rozporządza spadkodawca na datę otwarcia spadku nie wchodzi w jego skład. Odnosząc się do przesłanki trzeciej wyjaśnienia wymaga, że przy sporządzaniu każdego nowego testamentu – możemy przecież zmienić zdanie komu chcemy powierzyć nasz dorobek życia – należy zniszczyć stary np. poprzez porwanie go i wyrzucenie, a gdy się tego nie wykona należy sporządzając ten nowy wyraźnie napisać w nim, że odwołuje się poprzedni/poprzednie.

Testament notarialny jest testamentem, który sporządza się przed notariuszem w formie aktu notarialnego. Forma ta wiąże się z odpłatnością.

Testament allograficzny to taki, gdy spadkobierca oświadcza swoja wolę ustnie wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), staroście, marszałkowi województwa, sekretarzowi powiatu albo gminy lub kierownikowi urzędu stanu cywilnego w obecności dwóch świadków. Takie oświadczenie spadkodawcy spisywane jest w protokole z podaniem daty jego sporządzenia. Następnie taki protokół jest odczytywany spadkodawcy w obecności świadków i podpisywany przez spadkodawcę, przez osobę, wobec której wola została oświadczona, oraz przez świadków. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu. Podkreślić należy, że z tej formy nie mogą korzystać osoby głuche lub nieme.  

Reasumując, najłatwiej jest ustanowić swojego spadkobiercę sporządzając testament holograficzny, bowiem można to wykonać w dowolnym miejscu i czasie pamiętając jedynie o tym, że ma on być napisany odręcznie, opatrzony datą i podpisany.